Tetanoz, halk arasında "kazıklı humma" olarak da bilinen, Clostridium tetani adlı sporlu bakterinin salgıladığı toksinle gelişen bir enfeksiyon hastalığıdır. Geçmişi Hipokrat'a kadar dayanmaktadır. Tetanoz etkeni, küflü teneke, paslanmış çivi gibi materyallerde ve en önemlisi toprağın üst kısımlarında, insan ve hayvan bağırsağında bulunur. Bu yerlerden çevreye yayılım gösterir. Tetanoz mikrobu bu yüzden her yerde bulunabilir. Dünya üzerinde tetanoz oldukça yaygındır, ancak gelişmiş ülkelerde daha az görülür. Endüstrisi gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan tetanoz vakalarının nedenleri genellikle cilt yaralanmaları, yanıklar ve cerrahi girişimlerdir. Eroin bağımlılarında ise steril olmayan aletler ve eroine eklenen maddeler nedeniyle ortaya çıkabilir. Tetanoz, gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerde en fazla göbek bağı uygun koşullarda kesilmemiş yeni doğanlarda görülür. Yeni doğan tetanozundan kaynaklanan ölüm oranı %10 kadardır. Bebeklerin yeni doğan tetanozundan korunması için gebelikte tetanoz aşısı yapılmalıdır. Bu sayede hem bebek hem de anne tetanoz hastalığından korunabilir. Anne, plasenta yoluyla antikorları bebeğe geçirerek yeni doğan tetanozundan koruma sağlar.

Tetanoz hastalarının %70'i 50 yaş üzeri kişilerden oluşur. Ameliyat yaraları, kulak delinmesi, damardan ilaç alınması, yanıklar, açık yaralara bulaşma, cilt yaraları, doğum yapma gibi etkenler tetanoz açısından risklidir. Tetanoz etkeninin neden olduğu iltihap yerel alanda sınırlı kalır. Sadece oksijensiz koşullar oluştuğunda tetanoz etkeni yüksek etkili toksin üretebilir. Tetanoz etkeni vücuda girdikten sonra ortalama 2-14 gün kuluçka süresi vardır. Doku harabiyeti fazla olursa veya içeride yabancı cisimler, ölü doku parçaları ve kan pıhtıları bulunursa, etkenin kuluçka süresi 24 saat kadar kısa olabilir. Bu sürenin ardından tetanoz belirtileri görülmeye başlar. Hastanın soluk borusunda ve diğer solunum kaslarında etkili olan ağrılı kas spazmları, merkezi sinir sistemindeki ağır harabiyet ölüme neden olabilir. Ölüm oranı yaşlılarda ve çocuklarda yüksektir. Bu hastaların %60-80'i ölümle sonuçlanır.

Dünya genelinde yaygın olarak görülen tetanoz, bakteriyle karşılaşma riski oldukça yüksek olan bir hastalıktır. Ayrıca hastalığın teşhisi ve tedavisi de zordur. Ölüm oranı da yüksek olan bu hastalıktan korunmanın en etkili yolu aşılama yoluyla mümkündür. Aşılama konusunda özellikle çocuklar, yeni doğan bebekler, 50 yaş üzeri bireyler, bedensel işlerde çalışarak travmalara maruz kalma riski yüksek olanlar ve bahçe işleriyle uğraşanlar daha fazla dikkat etmelidir. Yara bakımının steril koşullarda yapılması ve kirli yaralarda cerrahi tedavi uygulanması da korunmaya yardımcı olur.

Tetanos aşısı, 4-6 hafta aralıklarla yapılan 3 aşılama ile gerçekleşir. Bu aşılama sürecinin ardından, kişiye 5-10 yılda bir tekrarlanan rapel aşılar bağışıklığın devam etmesini sağlar. Ülkemizde doğumdan sonra bebeklere 2-3-4 aylıkken birer doz, 16-18 aylıkken bir doz, ilkokul 1. sınıfta ve 8. sınıfta tekrarlayan rapel dozlarla, hamile kadınlara ise birer ay arayla iki aşılama yapılarak hastalıktan korunma sağlanır. Ancak korunmanın devam etmesi için aşılama 5-10 yılda bir tek doz rapel aşı ile yenilenmelidir.

Tetanos aşısı genellikle koldan kas içine, nadiren cilt altına yapılır. Aşıdan sonra genellikle aşı yapılan bölgede şişlik, ateş ve lenf bezlerinde büyüme gibi yan etkiler görülebilir. Ancak tetanos aşısı hastalıktan %95 oranında koruma sağlar ve bu hastalıktan en iyi korunma yöntemi aşılama ile mümkündür. Tedavisi çok zor olan bu hastalıktan korunmak için siz de tetanos aşısı olmalısınız.